رئیس جمهوری چین در راه ریاض؛ “شی” چه اهدافی را در عربستان دنبال خواهد کرد؟
چند هفته پس از سفر ناکام بایدن به جده نیز، شرکت نفت دولتی عربستان سعودی، آرامکو، یادداشت تفاهمی با شرکت دولتی سینوپک چین برای همکاری در زمینه‌هایی از جمله «استخراج کربن و فرآیندهای هیدروژنی» امضا کرد.
با این احوال می توان گفت، تشدید رقابت بین آمریکا و چین برای نفوذ ژئوپلیتیکی در خاورمیانه و فراتر از آن، به عربستان سعودی اجازه می‌دهد تا از روابط با هر دو کشور به نفع ریاض استفاده کند، بدون اینکه طرفین را از خود دور کند.
سفر شی که احتمالاً برای تأکید بر تعمیق روابط سعودی و چین انجام می شود، هنوز به طور رسمی تایید نشده است؛ اما یک منبع سعودی ناشناس گفته است که ممکن است تا کمتر از یک هفته دیگر انجام شود.
شی همچنین در زمانی به ریاض سفر می کند که سعودی ها کمتر به پکن به عنوان تامین کننده سخت افزار و فناوری نظامی پادشاهی شان وابسته هستند. چین سابقه طولانی در ارائه تسلیحات به ریاض دارد. در مقابل، در اوایل ماه جاری، دولت بایدن یک بسته تسلیحاتی ۳.۰۵ میلیارد دلاری برای ریاض، از جمله فروش احتمالی باتری های موشک پاتریوت را اعلام کرد.
این دیدار نه تنها تأثیر جهانی رو به رشد چین را تأیید می کند، بلکه به ولیعهد جوان سعودی امکان می دهد به دولت بایدن سیگنال دهد که ایالات متحده یک رقیب جدی به عنوان حامی منتخب ابرقدرت ریاض دارد.
بایدن هم پس از لفاظی های کمپین انتخاباتی خود در سال ۲۰۱۶ که سعودی ها را به «کودک کشی» در یمن متهم می کرد و وعده می داد که دولت عربستان را به دلیل قتل وحشیانه جمال خاشقجی، ستون نویس واشنگتن پست «طرد» کند، به علت رفتار دوگانه اش به شدت از سوی افکار عمومی آمریکا آماج انتقاد و خشم قرار گرفت.
به گزارش بامداد ایرنا، اگرچه هنوز هیچ یک از منابع چینی و عربستانی رسما خبری درباره این سفر اعلام نکرده اند، اما اظهارات اخیر سخنگوی وزارت خارجه چین در خصوص روابط پکن و ریاض را شاید بتوان بعنوان اشاره تلویحی او به سفر شی به ریاضی در روزهای آینده دانست.
شی همزمان با بستن مرزهای چین در آغاز همه گیری، به عنوان بخشی از استراتژی کشورش برای مقابله با کرونا، تمام سفرهای خارجی خود را متوقف کرد. سفر کوتاه شی به هنگ کنگ در ماه ژوئن اولین باری بود که وی سرزمین اصلی چین را در طی دو سال اخیر ترک کرد.
پولیتکو در بخش پایانی این گزارش تحلیلی نوشت: اما سنگ بنای روابط آمریکا و عربستان – ضدیت با ایران و نگرانی در مورد تهدید بالقوه آن برای ریاض – مانع از این خواهد شد که چین به این زودی ها جایگزین آمریکا به عنوان متحد منتخب این پادشاهی شود.
پکن در سال ۲۰۲۱ از عربستان سعودی برای تبدیل شدن به یک عضو “رایزن و ناظر” در سازمان همکاری شانگهای، یک گروه امنیت و توسعه منطقه ای به ابتکار چین که اعضای آن شامل قزاقستان، هند، روسیه، قرقیزستان، تاجیکستان، پاکستان و ازبکستان هستند، دعوت کرد.
پولیتکو در گزارش تحلیلی خود نوشت:
این رسانه آمریکایی همچنین نوشت که بر خلاف نوع نگاه آمریکا و عربستان به ایران، چین هیچ گونه نگرانی درباره ایران ندارد و این اختلاف درمواضع نیز نشان می دهد که چین نمی تواند به معنی واقعی کلمه، یک شریک برای عربستان باشد.
بخشی از استراتژی چین در منطقه این است که نشان دهد این کشور شریک قابل اعتمادتر و بهتری برای کشورهای خاورمیانه نسبت به آمریکا است. چینی ها سعی می کنند این پیام را به شیوه هایی که مستقیماً در تقابل با ایالات متحده نباشد، منتقل کنند.
دعوت عربستان سعودی از شی برای دیدا، اولین بار توسط وال استریت ژورنال در ماه اردیبهشت و قبل از سفر بایدن گزارش شد. اما زمان‌بندی آن به ریاض و پکن این فرصت را می‌دهد تا اظهارات شی و بن سلمان را مبنی بر تعامل گرم دوجانبه، با دیدار پرتنش و بحث‌برانگیز جو بایدن مقایسه کنند و دست بالا را داشته باشند.
انتخاب عربستان سعودی به‌عنوان اولین مقصد خارج از کشور رئیس جمهور چین از ژانویه ۲۰۲۰ برای آگاهان سیاسی معانی مهمی دارد. و خبر از روابط گرم چین با یکی از بزرگ ترین تامین کنندگان کلیدی انرژی جهان را می دهد.
چین و عربستان سعودی در سال ۲۰۱۶ یک قرارداد “مشارکت استراتژیک” را امضا کردند که به “همکاری پایدار درازمدت انرژی” مرتبط است. در نتیجه همین قرارداد، ارزش تجارت دوجانبه دو کشور در سال ۲۰۲۰ به ۶۵.۲ میلیارد دلار رسید.
علقه های قدیمی سیاسی و اقتصادی عربستان و چین، ریاض را به مقصدی جذاب برای شی جینپینگ تبدیل می کند تا تلاش های دیپلماتیک بین المللی حضوری را از سر بگیرد. داون مورفی، دانشیار استراتژی امنیت ملی در کالج ملی جنگ گفت: شی برای اولین سفر خود به خارج از کشور می‌خواهد به کشوری برود که در آن مورد استقبال فراوان قرار خواهد گرفت.
برخلاف دیدار پرحاشیه بایدن، که با مُشتی ناخوشایند به سوی بن سلمان(بایدن بجای دست دادن با بن سلمان، مشت خود را به مشت او کوبید) آغاز شد، انتظار می رود شی با تشریفات دیپلماتیک کامل مورد استقبال سعودی ها قرار بگیرد.
به گزارش ایرنا از تارنمای خبری پولیتیکو، یک ماه پس از سفر پرتنش جو بایدن به جده، رئیس جمهور چین، شی جین پینگ، به زودی و بعد از بیش از دو سال قرنطینه کرونایی در نخستین سفر خارجی خود برای دیدار با ولیعهد عربستان سعودی، محمد بن سلمان، به این کشور خواهد رفت.